Online Pinra Hpe Jailang Let Shang Gumhpraw Tam Shakut Nga Ai Wunpawng Ramma

–

“Yawng ni kaja i? Ngai gaw Jimmy re. Ndai (Japan mungdan) Tokyo kaw Full Scholarship hte jawng lung taw ai jawng ma re. Ngut di na maga mi de mung i, ngai hte ngai na manang Hpauje Seng Myat anhkawng ndai “Kachin Ingenious Edu” ngu ai Facebook page hte YouTube kaw content creator bungli hpe galaw taw ai hku re”

▪︎ ?

“Shawng nnan anhkawng na personal believe i, anhkawng ndai kam ai makam gaw, dai gaw ndai hpaji gaw ahkyak ai; tinang dinghkrai a matu mung, shing nrai wuhpung wuhpawng a matu mung, rawt jat na nga yang hpaji gaw ahkyak ai ngu ai makam anhkawng kaw nga da chyalu le i. Rai jang anhte Kachin (wuhpung wuhpawng) Kachin Society kaw yu dat ai shaloi, ndai content ni hpe grau na ndai hpaji lu na zawn zawn re ni hpe anhte Kachin ni yawng chye na ai ndai Kachin, anhte Jinghpaw ga hku tsun da ai content ni grai law hkra n-nga taw ai hpe mu mada ai. Anhkawng hku na ndai Kachin wuhpung wuhpawng a matu learning opportunity (hpaji hka ja lu na ahkaw ahkang) tinang maigan de jawng mai sa ai. Scholarship hte seng ai zawn re ni, ngut na manu dan ai hpaji ndai IT hte seng ai ni, ngut di na Japan hpe myit lawm ai manaw manang ni a matu, Japan hte seng ai lam tsun ai. E dai zawn zawn re ai content ni hpe anhte hku nna mara ai hku re.”

▪︎ ?

“Tinang gaw ndai masha hpawng kaw shaga ai re majaw, anhte hku nna tsun mayu ai gaw ndai communication skills i, communication skills ngu gaw hpa mung hpa mung lawm sai le i. Masha ni hte gara hku; comments sa ka yang comments hpe gara hku reply galaw na. Gara hku nhtang na. Ngut di na, masha shawng kaw shaga re majaw i, public speaking dai hpe mung chye ra ai. Dan re ai ni, ngut di na she ndai video editing i, dai ni hpe loi chye da yang gaw hkrak na re ngu, ngai hku na gaw dai hku mu mada ai. Tinang hpa n hpang shi yang tinang shawng sumru yu le i. Kaning re content hpe galaw mayu ai. Dai hku nna hpang mat jang gaw hkrak ai. Tinang gaw ndai lu sha hte seng ai grai myit lawm ai wa re nga yang, lu sha hte seng ai content ni galaw mat, dai hku tinang shawng tinang i, hpabaw hpe galaw mayu ai, ngu myit nna hpang mat jang gaw hkrak ai hku re. Tinang gaw ya hpang sana hpa mung n chye da ai nga yang i, tinang kaw na i, anhte hku na hpaji jaw mayu ai, hpaji jaw ga nga yang, writing (laika ka ai) hpa majaw nga yang tinang camera shawng kaw garai n shaga shi yang, tinang gaw dai script writing i, laika ka ai ni nga ra ai. Tinang tsun mayu ai hpe atsawm ka ai dai ma ra ai. Ngut di na she ndai, tinang aw grai hkrak hkra rai di na professional byin hkra galaw mayu ai nga yang gaw, animation i, dai ma hka ja la yang gaw hkrak ai. Camera hpe gara hku i, basic camera dai hpe chye da yang hkrak ai. Ngut di na she ndai lama ma hpe tsun sai nga yang, masha myit shang sha hkra, yu ai ni myit shang sha hkra gara hku tsun na, maumwi ni gara hku tsun na, ga gara hku shaga na, dai baw ni chye yang hkrak ai. Ngut di na hpang jahtum hku na gaw grai mi n ahkyak tim ya prat gaw loi mi ahkyak wa ai hku mu da ai; dai gaw ndai Cybersecurity i, tinang na online shimlum lam hpe loi mi chye da yang gaw hkrak ai. Ga shadawn; anhte nkau ni mu mada ai le i. Nkau mi na Facebook page ni, YouTube ni hack katut ai le i. Masha ni hack na lagu la kau ya ai. Tinang na data ni hpe lagu la kau ya ai. Dai zawn re ai i, tinang grai shakut da ai arang ni lagu la kau ya ai n hkrum hkra ndai basic Cybersecurity hpe chye da yang gaw hkrak ai ngu na anhte gaw dai hku mu mada ai. Anhte nga yang ngai ma lawm ai i. IT (information Technology) hte learning opportunity ndai scholarship zawn re ai ni i, gara hku scholarship mai shawk ai, dai zawn re ni hpe anhte garai n-galaw shi yang, research sawk sagawn ai lam grai galaw ai i. Shiga hti ai lam, BBC zawn re ai hkan ni, ngut na kaga academic journals dai ni hpe hti di na she; hkawng masum ya hti sawk sagawn ai galaw di na she, tinang masha ni hpe dai hku tsun dan ai re.”

▪︎ ? ?

“Ndai gaw ramma langai mi hku nna kanbau bungli mai galaw ai ngu anhte gaw dai hku kam da ai. Dai hku nga yang digital income hte seng nna Facebook hpe shawng tsun yu ga le i. Ndai Facebook kaw gaw shi gaw 5k (5,000 Followers) nga yang shanhte na Facebook monetization kaw tsun da ai gaw ndai 5k nga yang mai shawk sai i. Tinang lu shawk sai nga yang ga shadawn tinang mara da ai ndai videos gaw ga shadawn Samsung company ni gaw ndai advertisement, ads (ndau) bang dat sai nga yang shanhte gaw Facebook company hpe gumhpraw jaw na, gumhpraw bang ra re majaw Facebook gaw dai company kaw na gumhpraw shang, dai kaw na Facebook gaw tinang hpe 0.1 % ram hpe revenue sharing galaw ai. Dai kaw na gumhpraw shang ai. Nkau mi gaw ndai clothes palawng hte seng ai content galaw ai nga yang, palawng ni galaw shapraw ai fashion company ni hte bungli rau pawng let dai kaw na shanhte tinang hpe gumhpraw jaw ai. Gumhpraw shang ai lam ni nga ai. Mai galaw ai i. Galaw na shanhte hku na gumhpraw jaw na gumhpraw shang ai lam ni nga ai. Dai lahkawng hku na gumhpraw mai tam ai lam nga ai re law. Nkau mi chyawm gaw ndai zawn re ai content creation hpe shanhte na products shanhte shapraw ai arung arai hpe dut na matu ma, digital marketing i, dai hku shanhte lang ma ai. Dai hku re. Ndai Facebook kaw gaw ndai payout gumhpraw galoi ten mai shaw ai i nga yang tinang na viewers (yu ai) ni, tinang a videos ni kaw na lu ai gumhpraw ni gaw 100 dollars hpring sai nga yang, tinang a Facebook account hte link galaw da ai bank account bank kaw sa di na gumhpraw hpe mai shaw sai hku re. Ga shadawn nga yang, PayPal account dai ni hte mai ai i. Ndai langai mi nga ai gaw tinang na Facebook gaw, Myen mung kaw rai taw ai nga yang, n mai ai dai hku nga tsun ai i. Facebook ndai shi na monetization mai galaw ai, kaning re ai mungdan ni kaw na Facebook lang ai content creator ni sha gumhpraw mai lu ai ngu shanhte list (jahpan) jaw da ai. Dai kaw anhte Myen mung wa n lawm taw le i. Dai majaw anhte ya hteng sha KIE na page location hpe mung ndai Japan de galai kau dat ai. Japan kaw na re hku na galai kau dat ai lam ni galaw ai. YouTube kaw ma maren sha re. YouTube chyawm gaw shi tsun ai i, Myen mung na mi raitim jaw ai zawn gaw nga ai i. Raitim masha mungdan hte shingdaw dat ga nga yang gaw loi mi nem nna jaw ai, dai hku nga tsun ai. Ndai YouTube kaw chyawm me gaw tinang subscribers 500 ram sha re tim shanhte hku nna gaw gumhpraw jaw taw sai. Raitim tinang mara da ai videos ni gaw masha ni law law yu ai videos ni rai ra na, dai hku ni nga ai.”

▪︎ ?

“Mayak ngu na hta gaw Facebook Algorithm rai sai. Ga shadawn nga yang, tinang gaw nyau sumla yu taw na like jaw dat ai nga yang, dai nyau hte seng ai ni law law bai le wa ai le i. Dai gaw Facebook Algorithm rai sai. Anhte Kachin ga shaga ai Wunpawng Myusha ni n law taw ai re majaw, anhte na Facebook kaw viewers (yu ai masha ni) dai ram n-nga taw ai i. Dai gaw anhte a matu mayak re sai. Anhte galaw mat ai content ni yawng gaw Jinghpaw ga hku shaga tsun mat wa ai ni hkrai re majaw dai gaw langai mi rai sai. Tinang audience (yu masha ni) grai law hkra n lu ai le i. Raitim dai hku nna matut galaw mat ai. Hpa majaw nga yang, gau ngwi ngwi gaw i, Facebook gaw anhte Kachin hte seng ai lam Kachin hte seng nna galaw ai re ngu hpe shanhte Facebook ni chye mat jang i, anhte Kachin ga shaga ai ni hpang de ndai video hpe sa dat ya ai. Shanhte na news feed Facebook kaw pru wa hkra galaw wa ya na re ngu kam ai. Raitim dai gaw aten du na matu gaw loi naw gaw la ra ai ga gaw rai nga ai. Dai gaw langai mayak rai sai. Myitkyina ni line n lu mat ai le i. Anhte na videos yu ya ai law malawng gaw ndai anhte top list (yu law dik jahpan kaw) yu ai shara la da gaw, Myitkyina bu ni re nga. Ya shanhte internet bai n nga jang, anhte ni matut upload (mara yang) dai ram Facebook kaw na i anhte na videos ni hpe madun ya lam n nga ai ga re nga. Dai gaw mayak nambat lahkawng mayak rai sai. Gara hku tsun na ta? Challenges gaw n rai taw ai i? Tinang lu galai shai lu ai n re le i. Ga shadawn, Myitkyina kaw internet pat kau ya ai nga yang, anhte hku na hkum pat ngu na mai tsun ai mung n re le i. Dan re ai mayak ni gaw nga ai ga rai nga ai.”

▪︎ – ?

“Content Creator mi yat sha ma tsun mat wa sai hte maren i. Ndai Seng Myat hte anhkawng ma, grai ram di na hpang mat wa ai n re i. Anhkawng nnan hpang ai shaloi masha ni video kadai pyi n yu ya ai i. Grai lagawn si na zawn re le. Dai hku rai yang she, gara hku galaw i? Ndai hku bai chyam yu ga! YouTube kaw masha ni sharin da i. How to make your video viral? Dan re ai ni yu la na hka ja la na bai galaw yu. Bai n pawk i. Rai yang galang bai n byin jang, kaga ladat bai tam yu. Galang bai galaw yu, bai tam yu myit n daw ai sha ding yang galaw mat ai rai nga. Ngut di na, anhkawng na editing ni ma video camera movement ma dai ram n hkrak taw. Lighting ma script ni ma n hkrak taw ai. Raitim matut galaw ai. Galaw yang she lani mi ngai i, dai hkau Seng Myat hpe tsun ai, “Ndai google gaw anhte Kachin anhte Jinghpaw ga hpe translation kaw bang dat ya sai. Dai hte seng ai lam tsun dat yang, hkrak na kun?” Anhte dai idea lu dat di na galaw dat ai. Dai kaw na anhkawng na Facebook followers dai kaw na hpang di na lung wa ai re sai. Dai majaw, tinang na gaw gara hku tsun na, tinang a videos dai daram viral n byin taw tim i, matut galaw ga, matut galaw yang, gara hku viral (yu ai masha law chyam bra wa) hkra galaw na dai ngu hpang mat di na galaw yang gaw hkra na ngu anhkawng mu mada ai. Nnan chyawm gaw e content creator/ content creation gaw anhkawng a matu n re sam ai law. Anhte a matu n rai sam ai law ngu galang marang dai hku myit ai le i. Raitim tinang wa ndai hpe grai galaw mayu ai ngu ai gara hku tsun na, burning desire i, grai galaw mayu ai. Dai hku re majaw matut galaw na. Nbyin jang mung gara hku byin hkra galaw na. Dai hku myit dai rawng da yang gaw, hkrak na re ngu. Dai myit rawng jang gaw, tinang hkum tinang ma sharin mayu ai i. Tinang editing chye wa hkra, videos hpe viral byin wa hkra, gara hku galaw na. Chye wa hkra i, dai hku re majaw tinang dai myit sha rawng da yang gaw hkrak wa na re ngu anhte hku na mu mada ai.”